Kritik Düşünme Nedir?

Kritik düşünme, becerilerin karmaşık birleşimini içerir. Temel özelikleri arasında şunlar söz konusudur:

Akla Uygunluk

• Duygudan ziyade mantığa dayandığımızda,
• Kanıta ihtiyaç duyduğumuz, bilinmeyen kanıtları önemsemediğimiz ve kanıtı götürdüğü yere kadar izlediğimizde,
• Görünüşteki karışıklıkların analizini yaparken ve sorular sorarken haklı olmaktan ziyade en iyi açıklamayı bulmakla ilgilendiğimizde,

kritik (eleştirel) düşünürüz.

Öz-farkındalık

• Dürtülerin ve önyargıların etkilerini tarttığımız zaman,
• Kendi varsayımlarımızı, önyargılarımızı, yanlılığımızı veya bakış açımızı fark ettiğimiz zaman,

kritik (eleştirel) düşünürüz.

Dürüstlük

Duygusal tahriklerimizi, bencil dürtülerimizi, kötü amaçlarımızı, fena emellerimizi ve diğer kendi kendimizi kandırma biçimlerini fark ettiğimizde

kritik (eleştirel) düşünürüz.

Açık Fikirli Olmak

• Bütün makul çıkarımları değerlendirdiğimizde,
• Çeşitli muhtemel bakış açıları ve perspektifleri dikkate aldığımızda,
• Alternatif yorumlara açık olduğumuzda,
• Yeni bir izah, model veya paradigmayı; kanıtı daha iyi açıkladığı, basit olduğu veya az tutarsızlıkları olduğu veya daha fazla veri içerdiği için kabul ettiğimizde,
• Kanıtın tekrar değerlendirilmesi veya gerçek çıkarlarımızın tekrar değerlendirilmesi nedeniyle yeni öncelikleri kabul ettiğimizde, ve
• Popüler olmayan görüşleri hemen düşünmeden reddetmediğimizde,

kritik (eleştirel) düşünürüz. 

Disiplin

• Titiz, dikkatli, kapsayıcı ve ayrıntılı olduğumuzda,
• Manipülasyon, hile ve mantıksız çağrışımlara karşı durduğumuzda, ve
• Ani yargılamalardan kaçındığımızda,

kritik (eleştirel) düşünürüz.

Yargılamak

• Alternatif varsayımların ve bakış açılarının ilişkisini ve/veya değerini fark ettiğimizde,
• Kanıtların kapsam ve ağırlığını fark ettiğimiz zaman,

kritik (eleştirel) düşünürüz.

Özetle,

• Kritik düşünürler, doğaları gereği şüphecidir. Sözlü anlatımlara olduğu gibi metinlere de aynı şüphecilikle ve kuşkuyla yaklaşırlar.
• Kritik düşünürler, pasif değil aktiftir. Soru sorarlar ve analiz ederler. Anlamları ortaya çıkarmak veya anladıklarını doğrulamak için taktik ve stratejileri bilinçli olarak tatbik ederler.
• Kritik düşünürler, dünyaya egoist bir bakış açısını benimsemezler. Yeni fikirlere ve perspektiflere açıktırlar. İnandıklarına meydan okumaya ve rekabetçi kanıtları araştırmaya isteklidirler.

Kritik düşünme, normalde objektif (tarafsız gösterilen) verilerin geniş sübjektif (taraflı) analizler dizisi (olarak) tanımamıza ve de her bir analizin bizim ihtiyaçlarımızı hangi ölçüde karşılayacağına dair değerlendirme yapmamıza imkan verir. Gerçekler, gerçek olabilir ancak onları nasıl yorumlayacağımız değişebilir.

Bunun aksine pasif, kritik olmayan düşünürler, dünyaya basit bir açıdan bakarlar:

• Birçok olası anlayış biçiminin farkına varmaktan ziyade herşeyi siyah-beyaz olarak görür, ya bu ya da şu tarafındadırlar.
• Soruları inceliklerine bakmadan evet veya hayır olarak görürler.
• Bağlantı ve karmaşıklıkları görmekte başarısızdırlar.
• İlişkili unsurları teşhiste yetersizdirler.

Eleştirel düşünmeyenler dünyaya egoist açıdan bakarlar:

• Kendi gerçeklerini tek ilişkili gerçek olarak görürler.
• Kendi bakış açılarını tek hassas açı olarak algılarlar.
• Kendi hedeflerini tek geçerli hedef olarak görürler.