[:tr]Bunun için en önemli ve öncelikli husus, “kritik analitik okuma” ve “eleştirel medya-okuryazarlığı” becerisinin geliştirilmesidir.
Medya -özellikle uluslararası medya- tarafından gündeme taşınan haberler genellikle o haberi okuyan, izleyen veya dinleyen kişilere/kitlelere belirli bir mesajı, direk veya dolaylı bir yöntem ile, aktarma, hatta belirli bir fikri benimsetme ya da yönlendirme amacı taşır. Bu amaç bazen sadece bir başlıkla, bazen haberin özetiyle bazen de haberde kullanılan görsellerle gerçekleştirilmek istenebilir. Dolayısıyla haberin sadece başlığına veya kısa özetine ya da haberde kullanılan resimlere bakılarak hemen bir hüküm çıkarılmamalıdır. Hatta haberde geçen cümlelerin kurgusuna, öznesine, yüklemine kadar her detay önemlidir. Basit bir örnek verecek olursak “X isimli şahıs şöyle bir şey yaptı.” demekle “X isimli şahsın şöyle bir şey yaptığı iddia ediliyor.” cümlesi arasında çok büyük bir fark vardır.
İyi bir “haber kritiği” yapmak için medya mesajlarının doğru algılanması, eleştirel bir bakış açısıyla alınabilmesi, gerçeklik-kurgusallık ayrımının yapılabilmesi, medyanın sunduğu dünyanın gerçeğin kendisi olmayabileceğinin anlaşılması, medyanın yönlendirme ve yönetme fonksiyonlarının olduğunun farkına varılabilmesi, mesajı gönderenlerin kendi düşüncelerini dayatma gayreti içinde olabileceklerinin değerlendirilmesi gerekir.
Kritik analitik okuma (eleştirel medya-okuryazarlığı) becerisine sahip olan bir okur;
- kara, gri ve beyaz propagandayı bilir.
- bilgi çarpıtmalarını sezer.
- okuduğu haberi geçmişiyle birlikte analiz eder.
- analiz haberlerini, makaleleri kendi zihninde de analiz eder.
- ön kabul ve önyargıyla haber okumaz.
- direk veya dolaylı yönlendirmeleri (manipülasyon ve provakasyonları) fark eder.
- Ana haberlerde yer alıyor ise,
- Çok sık benzer içeriklerde tekrarlanıyor ise,
- Benzer veya zıt görüşlü/zıt görüşlü imiş gibi görünen medyada dahi paslaşılarak belli aralıklarla yer alıyor ise,
- Noktasına virgülüne dokunulmaksızın, alındığı gibi kopyala-yapıştır yayına veriliyor ise,
- Bir gerçekliğe dayanmıyor (kurgu haber) ise,
- Haberin zamanlaması dikkat çekici ise (haber niçin dün veya yarın değil de bugün verildi? değil geçmiş tarihli bir haber bugün yeniden servis ediliyorsa),
- Haberden ziyade yorum içeriyor ise,
- Toplumu doğrudan ilgilendirmiyor ise ( az sayıda kişiyi doğrudan ilgilendiriyor / toplumun genelini ilgilendirmiyor ise),
Bu, büyük ihtimalle bir psikolojik savaş unsurudur / gri propogandadır / operasyonel haberdir, haber değil yönlendirme ve manipülasyondur. Yani Psikolojik Savaşın bir parçasıdır.
Bu konuda web sayfamızda tavsiye edilen kitap, makale ve sunumlardan istifade edebilirsiniz.[:]
