Türkiye’nin yönetim sisteminde köklü değişiklikler öngören Anayasa değişiklik paketi TBMM’ye sunuldu. Değişiklikle, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılıyor, seçilmiş cumhurbaşkanının yürütmenin başı olması, doğrudan yardımcı ve bakanlarını ataması, kararname yayınlayarak yönetim yetkisi kullanması düzenleniyor.
Değişiklik önerisinde Cumhurbaşkanına, TBMM’yi feshedebilme yetkisi veriliyor. Milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor ve yedek milletvekili sistemi getiriliyor.
Değişiklikle, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılıyor, seçilmiş Cumhurbaşkanı’nın yürütmenin başı olması, doğrudan yardımcı ve bakanlarını ataması, kararname yayınlayarak yönetim yetkisi kullanması düzenleniyor.
Değişiklik önerisinde Cumhurbaşkanı’na, TBMM’yi feshedebilme yetkisi verildi. En önemli düzenlemelerden biri de TBMM’ye yönelik oldu. TBMM’nin denetim sistemi değiştirildi, gensoru ile meclis soruşturması yetkisi kaldırıldı. TBMM’nin sadece “bilgi alma amacıyla” araştırma yapabileceği hükmü Anayasa teklifine hüküm olarak konuldu.
Milli güvenlik politikalarını belirleme yetkisi
Değişiklikle, yürütmenin başı olarak Cumhurbaşkanı’nın görevleri sayılırken, yürütme yetkisi yanında “Milli güvenlik politikalarını belirler ve yayınlar” hükmü getirildi. Mevcut Anayasada bu görev Milli Güvenlik Kurulu tarafından yürütülüyor ve kararlar Bakanlar Kuruluna tavsiye niteliği taşıyor.
Yıllık bütçeler, mali yıldan 75 gün önce TBMM’ye sunulacak. Bütçe Komisyonu 55 günde görüşmelerini tamamlayacak, kalan dönemde Genel Kurul görüşmesi yapılacak. TBMM’de herhangi bir nedenle bütçe kabul edilmezse bir önceki yıl bütçesi yeniden değerleme oranında artırılarak uygulamaya girecek.
Değişiklik paketindeki ana başlıklar şöyle:
- Cumhurbaşkanının partisi ile ilişkisinin kesilmesi uygulaması kaldırılıyor ve partili cumhurbaşkanına olanak tanınıyor.
- Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu kaldırılıyor. İki Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Bakanlıkların kurulması ya da kaldırılması cumhurbaşkanı tarafından kararnameyle yapılabilecek.
- Üst düzey görevliler Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Görevlilerin atanmasına ilişkin usul ve esaslar kanunla değil, cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle belirlenecek.
- Cumhurbaşkanı kararname çıkarabilecek. Cumhurbaşkanı TBMM’yi feshedip seçimlere gidilmesine karar verebilecek. Cumhurbaşkanı OHAL ilan edebilecek. OHAL kararnamesi çıkarabilecek.
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, TSK dahil bütün idare üzerinde soruşturma açabilecek. Milletvekili sayısı 600’e çıkarılacak ve yedek milletvekili getirilecek. TBMM’de boşalan sandalye yerine seçim bölgesindeki yedek milletvekili göreve çağırılacak.
- Cumhurbaşkanı’nın Yüce Divan’a sevki için 300 oyla soruşturma istenecek, 360 oyla komisyon kurulacak ve 3’te 2 çoğunluk, (600 sandalyeli parlamentoda) 400 oyla Yüce Divan’a sevk edilecek.
- Halen 25 olan seçilme yaşı 18 olacak. Askeri yargının disiplin dışındaki bütün birimleri kaldırılacak.
- Anayasa Mahkemesi üye sayısı 15 olacak. Bu sayı halen 17.
- Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yapısı değiştirilecek üye sayısı 12’ye indirilecek. Kurulun ismi de değiştirilecek, “yüksek” kelimesi kaldırılarak Hakimler ve Savcılar Kurulu olacak.
- Adalet Bakanlığı Müsteşarı HSK’dan çıkarılacak. HSK’nın 5 üyesini Cumhurbaşkanı atayacak. TBMM üç aday verecek. Yargıtay üç, Danıştay bir üye gönderecek. Adalet Bakanı, HSK Başkanı olarak kurulda yer alacak.
- Jandarma Genel Komutanlığı MGK üyeliğinden çıkarılıyor.
- Cumhurbaşkanı seçilme yeterlilikleri arasına “doğuştan Türk vatandaşlığı” şartı getirildi.
- Cumhurbaşkanı 5 yıl için seçilecek. İkinci kez aday olabilecek. Görev süresi en fazla 2 dönem olacak.
Dünya
